Bariatrik Cerrahi Sonrası Beslenmede Nelere Dikkat Edilmelidir?
Bariatrik cerrahi, günümüzde şiddetli obezitesi olan hastalarda uzun süreli kilo kaybını sağlamak ve komorbidite yükünü ve mortaliteyi azaltmak için en etkili tedavidir. Öte yandan, özellikle beslenme alanında yeni klinik problemler, komplikasyonlar ve yan etkiler ile ilişkilendirilebilir. Bu nedenle, bariatrik cerrahi uygulanan hastaların beslenme yönetimi özel beslenme becerileri gerektirir.
Bariatrik cerrahi sonrası beslenme tedavisinde 2 önemli amaç bulunmaktadır :
1.Cerrahi işlemden sonra; doku iyileşmesi ve yağsız doku kaybının minimum düzeyde olabilmesi için enerji ve besin öğesi gereksinimlerinin karşılanması,
2.Seçilen besinler ile doygunluğun erken dönemde sağlanması, bariatrik cerrahi komplikasyonlarının azaltılabilmesi, vücut ağırlığı kaybının ve sürekliliğinin sağlanmasıdır.
Besin Öğesi Yetersizlikleri Önlenebilir Mi?
Ameliyat sonrası toplam besin tüketimi azalmaktadır. Dolayısıyla beslenme yetersizlikleri ortaya çıkabilmektedir. Besin öğesi alımındaki azalmayı kontrol altına almak için:
- Yağsız et, meyve ve sebzeler, yüksek posalı ekmek ve tam tahıllar gibi besin öğesi içeriği yüksek olan besinler tercih edilmelidir.
- Biyolojik değeri yüksek protein kaynaklarından yeterli miktarda tüketilmelidir. Örneğin, yumurta protein biyoyararlılığı en yüksek besindir.
- Multivitamin, kalsiyum, demir ve B12 vitamini gibi takviyelerin kullanımı mutlaka gereklidir.
Besin İntoleransı ile Başa Çıkabilirsiniz
Ameliyat sonrası ilk birkaç ay aşağıdaki besinlerin tüketimi zor olabilmektedir. Besinlerin bir kez tüketilmesiyle rahatsızlık hissi oluştuğunda birkaç hafta bekledikten sonra aynı besin tekrar denenmelidir.
Ameliyat Sonrası Protein Tüketimi
Gastrik bypass ameliyatı sonrası yeterli protein alımı son derece önem taşımaktadır. Günlük 3 ana öğünün her birinde en az 60 gram yüksek protein içerikli besinlere yer verilmeli ve ilk olarak proteinli besinler tüketilmelidir. Günlük toplam protein tüketiminin ise 60 gramdan az olmaması gereklidir. Diyetin bir parçası olarak gastrik bypass sonrası tüketilebilecek biyolojik değeri yüksek protein kaynakları: Tavuk, hindi, yağsız dana veya kuzu eti (haşlama ve buğulama vb. tekniklerle pişirilmiş), yumurta, az yağlı süt ürünleridir.
Hayvansal kaynaklı besinlere göre biyolojik değeri düşük olan besinleri ise fasulye, mercimek, sebze, nişasta içeren besinler (tahıllar, makarna, ekmek, tahıl, vb), fındık ve fıstık ezmesi oluşturmaktadır. Bu besinler günlük toplam protein alımına katkı sağlamaktadır. Ancak günlük toplam protein alımının büyük kısmı biyolojik değeri yüksek olan besinlerden karşılanmalıdır.
Protein takviyeleri de günlük protein alımına katkıda bulunmaktadır. Ancak günlük protein ihtiyacının öncelikle besinlerden karşılanması gerekmektedir. Protein takviyesi kullanırken ürünün enerji ve şeker içeriğine dikkat edilmelidir. Protein takviyesi kullanılacaksa bar formunda kullanılması likit formuna göre tercih edilmelidir.
Sıvı Yönetimi Nasıl Yapılmalıdır ?
Yemeklerle birlikte sıvı tüketiminden kaçınılmalıdır. Yemekten 30 dakika önce ve sonra sıvı alımı durdurulmalıdır. Böylece yemekten sonra midede hissedilen doygunluk hissi önlenmektedir. Karbonatlı içeceklerden kaçınılmalı ve ameliyattan sonraki 6 hafta boyunca yapılan sıvı tüketiminde pipet kullanımı önerilmektedir.
Bariatrik Cerrahi Sonrası Komplikasyonları Önlemenin Yolları
Dumping Sendromu
Dumping sendromu, midede doluluk hissi, halsizlik, sıcaklık, hızlı nabız, soğuk terleme, bulantı, kusma ve olası ishal ile seyreden bir sendromdur. Özellikle yoğun basit karbonhidrat içerikli yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi sonucu bu belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Dumping sendromundan korunmak için dondurma, kurabiye, kek, bal, meyve suları gibi yoğun kıvamlı tatlılardan kaçınılmalıdır.
Stoma Tıkanması
Mideden bağırsağa besin geçişini sağlayan açıklık, ameliyattan sonra daha daraltılmaktadır. Dolayısıyla iyi çiğnenmeyen besinler bu açıklığı tıkamaktadır. Karın ağrısı ve kusma gibi semptomlara sebep olmaktadır.
Stoma tıkanmasından korunmak için:
- Ameliyattan sonraki 6 ay boyunca yüksek posa içerikli besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
- Besinler yutmadan önce iyice çiğnenerek lapa kıvamına geldiğinden emin olunmalıdır.
- Çiğnenebilir veya sıvı kıvamdaki multivitamin-mineral desteklerinin kullanılması önerilmektedir.
Aşırı Yeme
Gastrik bypassın amacı; mide hacmini küçültmek olduğu için yüksek hacimde besin tüketimi bazı sorunlara yol açmaktadır. Aşırı yeme midede büyümeye sebep olmaktadır. Katı besinlerin tüketilmesi hacim açısından kolaylık sağlamaktadır.
Midenin büyümesini engellemek için:
- Her gün yalnızca 3 ana öğün tüketilmeli, besinler tüketilmeden önce hacim kontrolü yapılmalıdır.
- Tokluk sinyalinin oluşması için besin tüketimi yavaş yapılmalıdır.
- Mide kapasitesi açısından doygunluk hissinin oluşumunda farkındalık kavramı gelişmelidir.
- Dolayısıyla doluluk hissi oluşmaya başladığı zaman besin tüketimi durdurulmalıdır.
Bariatrik Cerrahi Sonrası Beslenmede 9 İlke
- 3 ana öğün, 3 küçük atıştırma/ara öğün şeklinde planlanması yapılmalıdır.
- Sıvı ve katı besinler ayrı ayrı tüketilmelidir.
- Besinler yavaş yavaş yenmeli ve iyi çiğnenmelidir.
- Gün boyunca sıvılar yudum yudum tüketilmelidir.
- Her öğünün 30-35 dakika olmasına dikkat edilmelidir.
- Doluluk ve doygunluk hissedildiğinde yemek yeme ve sıvı tüketimi kesilmelidir.
- Düşük Yağlı ve şekersiz besinler tercih edilmelidir.
- Dumping Sendromunu önlemek için yoğun kıvamlı tatlılardan kaçınmalıdır.
- Her öğünde protein kaynağı olan besinler öncelikli olarak tüketilmelidir.
